Hoeveel uur is fulltime in het onderwijs?

In Nederland drukken we de omvang van een baan vaak uit in fte (fulltime-equivalent). 1,0 fte is een fulltime werkweek. In het onderwijs komt 1,0 fte neer op 40 uur per week. Ter vergelijking: bij de overheid is een fulltime werkweek 36 uur, maar in het onderwijs ligt dit hoger. Dat verschil heeft te maken met de extra vrije dagen in het onderwijs: de schoolvakanties.

Op jaarbasis werkt een fulltime leerkracht ongeveer 1.659 uur. Dat getal komt uit de cao voor leraren. Verspreid over 12 maanden klinkt 1.659 uur als zo’n 31 à 32 uur per week gemiddeld. Maar: leraren hebben ongeveer 12 weken per jaar vrij vanwege de schoolvakanties. Als je die vakanties wegdenkt, werk je als fulltimer gedurende de schoolweken rond de 40 uur per week. In die weken wordt namelijk het gros van de 1.659 uur gemaakt.

→ Dus: Fulltime in het onderwijs = 40 uur per week in de weken dat school open is (1659 uur per jaar). Inclusief vakanties kom je gemiddeld uit op een werkweek die vergelijkbaar is met andere sectoren, omdat je meer vrije weken hebt. Je krijgt dus niet minder uren betaald; de uren zijn alleen anders verdeeld over het jaar.

Niet iedereen in het onderwijs werkt fulltime. Sterker nog, zo’n 40% van de leraren werkt minder dan 1,0 fte (parttime). Veel leraren kiezen bijvoorbeeld voor 0,8 of 0,6 fte. In vacatures of contracten zie je daarom vaak een werktijdfactor staan. Dat is een decimale waarde die aangeeft welk deel van fulltime je werkt.

• Voorbeeld: 1,0 fte betekent 40 uur per week. Werk je 0,8 fte, dan is dat 0,8 × 40 = 32 uur per week. Bij 0,5 fte is het dan dus 0,5 × 40 = 20 uur per week.
• Andersom rekenen: als je weet hoeveel uur je gaat werken, kun je je fte berekenen. Bijvoorbeeld een baan van 24 uur per week is 24/40 = 0,6 fte.

Je kunt hiermee ook je jaartaak uitrekenen. Fulltime is 1.659 uur per jaar. Als jij bijvoorbeeld een benoeming hebt van 0,6 fte, dan is je normjaartaak ongeveer 0,6 × 1.659 ≈ 995 uur per jaar. Al je lesuren, vergaderingen, voorbereidingen en andere taken samen moeten dan in die 995 uur passen.

Belangrijk: in het primair onderwijs is afgesproken dat nieuwe aanstellingen minimaal 0,2 fte moeten zijn (dat is ongeveer 8 uur per week). Dit om te voorkomen dat mensen voor hele kleine baantjes worden aangenomen.

Een misvatting is dat een leraar “maar van 8:30 tot 15:00” werkt en vervolgens klaar is. In werkelijkheid bestaat die 40-urige werkweek uit veel meer dan alleen voor de klas staan. Volgens de onderwijs-cao is de jaarlijkse werktijd van 1.659 uur als volgt te verdelen (in dit geval voor een fulltime docent):

• Lesgeven (lesuren of lesgebonden taken): maximaal 930 uur per jaar voor een fulltimer. Omgerekend is dat gemiddeld zo’n 23-24 lesuren per week in het voortgezet onderwijs of rond 28 lesuren in het primair onderwijs.
  • In het primair onderwijs is een lesuur vaak langer (want: hele dagdelen), maar ter illustratie: ongeveer 28 uur per week sta je voor de klas bij een fulltime baan in het basisonderwijs.
  • In het voorgezet onderwijs zijn lessen vaak 45-50 minuten, waardoor een fulltimer daar ongeveer 24 lesuren geeft, wat neerkomt op pakweg 20 klokuren daadwerkelijke lestijd per week.
• Professionalisering: ongeveer 83 uur per jaar is gereserveerd voor je eigen ontwikkeling. Denk aan cursussen, studiedagen of opleidingen die je volgt om een betere leraar te worden.
• Duurzame inzetbaarheid: 40 uur per jaar voor activiteiten die jouw langetermijninzetbaarheid vergroten. Bijvoorbeeld studieverlof, coaching, een gezondheidstraject, noem maar op. Dit is relatief nieuw: bedoeld om te zorgen dat leraren ook fit en bekwaam blijven.
• Overige taken: de rest, en dat is nog behoorlijk wat: ongeveer 606 uur per jaar bij een fulltimer. Deze uren gaan op aan allerlei taken naast het lesgeven. Je kunt hierbij denken aan lesvoorbereiding, toetsen nakijken, administratie, oudergesprekken, vergaderingen, het opruimen/inrichten van je lokaal, overleg met collega’s, mentortaken, etc.. Alles wat je naast het lesgeven doet valt onder deze categorie.

Zoals je ziet, sta je met een fulltime baan niet 40 uur voor de klas. Een groot deel van je werktijd zit in voorbereiden en andere taken. Dat is ook nodig: zonder voorbereiding kun je geen goede les geven, en zonder bijvoorbeeld ouderavonden blijft het contact met thuis achter.

• In het basisonderwijs betekent een fulltime aanstelling vaak dat je vier hele dagen lesgeeft (bijvoorbeeld ma-di-do-vrij van 8:30 tot 15:00, inclusief een pauze) en een halve dag (woensdag) lesgeeft. De rest van de 40 uur vul je dan buiten de directe lestijd in met nakijken, voorbereiden en vergaderen.
• In het voortgezet onderwijs geef je als fulltimer bijvoorbeeld rond de 24 lessen van 50 minuten per week. Dat zijn gemiddeld vijf lesuren per dag. De overige uren van je 40-urige werkweek besteed je aan taken als voorbereiding, mentorgesprekken, toetsconstructie, etc. Vaak heb je in de middaguren tijd zonder klas om die zaken te doen, maar eerlijk is eerlijk: ook ’s avonds thuis wordt er regelmatig nog gewerkt door docenten.

Lees ook: De voordelen van een loondienstverband bij Derec

Misschien heb je weleens gehoord dat leraren vroeger een “normjaartaak”* hadden en dat nu de 40-urige werkweek wordt gehanteerd. In feite is het hetzelfde aantal uren, maar de cao heeft het explicieter gemaakt: door uit te gaan van 40 uur per week wordt beter zichtbaar wat er in een week gedaan moet worden en wanneer iets eigenlijk te veel is.

Het doel van deze afspraak was om de werkdruk inzichtelijker te maken en te beheersen. Als je structureel meer dan 40 uur in de schoolweken moet werken om al je taken af te krijgen, dan is er sprake van overwerk of een scheve taakverdeling. Schoolleiders worden geprikkeld om een goede jaarplanning te maken en samen met het team te bewaken dat het takenpakket haalbaar is binnen de beschikbare tijd.

* De normjaartaak was de officiële jaartaak van een leraar, waarin alle werkzaamheden en uren waren opgenomen. Deze afspraak gold van 1998 tot 2019 en kwam neer op 1.659 uur per jaar bij een fulltime baan.

Een fulltime leerkracht in het primair onderwijs mag officieel maximaal 930 uur per jaar lesgeven; dat zijn de lesgebonden taken. Dat is in de cao PO vastgelegd als het basismodel.

→ Waarom 930 uur? Om te zorgen dat er genoeg uren overblijven voor al die andere taken. Als een school meer lesuren per leerkracht nodig denkt te hebben, kan dat alleen via het zogenaamde overlegmodel. Dan moeten de directie, de medezeggenschapsraad en het team samen afspraken maken over de taakverdeling. En zelfs dan mag het niet ten koste gaan van de werkdruk of banen.

In de praktijk komt het overlegmodel erop neer dat sommige docenten iets meer lesuren doen dan 930, anderen minder, afhankelijk van hun rol. Maar het uitgangspunt blijft gelijk: gemiddeld ongeveer 930 uur les en de rest voor overige taken, zodat de kwaliteit van onderwijs én de werkdruk in balans blijven.

Een officiële fulltime is 40 uur, maar in de praktijk werken veel leraren meer dan dat. Vraag je een gemiddelde leraar, dan zegt die al gauw dat hij of zij vaak ’s avonds of in het weekend nog dingen doet. Onderzoek van de Algemene Onderwijsbond liet in 2017 zien dat leerkrachten in het basisonderwijs gemiddeld 46,9 uur per week werkten. Dat is bijna 7 uur overwerk per week! In het voortgezet onderwijs lag dit iets lager, maar nog steeds boven de 40 uur.

Waarom maken leraren vaak extra uren? De opsomming bij “overige taken” geeft het antwoord: naast lesgeven komt er veel kijken bij het leraarschap. Denk aan een toetsweek voorbereiden of alle rapporten schrijven – dat red je niet altijd binnen een standaard werkdag. Veel leraren zijn perfectionisten die net dat beetje extra doen voor de klas.

Formeel gezien zijn scholen verplicht om overwerk te compenseren. Dat kan op twee manieren:

1. in tijd. Bijvoorbeeld door je in een rustige periode minder te laten werken of extra vrije uren te geven
2. of in geld. Uitbetaling van extra uren, als tijd compenseren niet mogelijk is.

In het primair onderwijs is afgesproken dat overwerk in principe gecompenseerd wordt in dezelfde periode of tijdens de schoolvakantie daarna. Bijvoorbeeld: in de drukke weken voor de kerstvakantie maak je 10 uur overwerk, dan zou je in de kerstvakantie 10 uur “terug” moeten krijgen (die uren tellen dan niet als vakantiedagen maar als tijd voor tijd). Pas als tijd-voor-tijd echt niet kan, wordt uitbetalen besproken.

In het voortgezet onderwijs gelden vergelijkbare regelingen, vaak vastgelegd per schoolbestuur.

→ Ons advies: maak overwerk bespreekbaar. Merk je dat je structureel elke week uren te veel maakt? Trek aan de bel bij je leidinggevende. Het is in ieders belang dat docenten niet opgebrand raken. Soms kan werk anders verdeeld worden of kunnen bepaalde taken geschrapt of vereenvoudigd worden. Overwerk hoort er af en toe bij – een avondje tienminutengesprekken kan uitlopen – maar het moet niet de norm worden.

Hopelijk heb je nu een duidelijk beeld van hoeveel uur fulltime in het onderwijs is, en wat er allemaal in die uren gebeurt. Fulltime werken als leraar is ongeveer 40 uur per week, net als in veel andere banen, alleen verdeeld over ±40 schoolweken per jaar. Je staat niet al die uren voor de klas, maar je bent wel degelijk hard aan het werk: van lesgeven tot voorbereiden en van vergaderen tot oudercontact.

Weet wel: als leraar heb je relatief veel vrije weken door de schoolvakanties, maar dat betekent níet dat je een makkie hebt. Je draagt een grote verantwoordelijkheid en maakt je uren zeker vol, zij het op een andere manier verspreid door het jaar.

… Of wil je misschien parttime starten naast een andere baan? Bij Derec helpen we je graag op weg. We hebben de leukste onderwijsvacatures en begeleiden ook zij-instromers. Neem gerust eens contact met ons op. Wie weet sta jij binnenkort net als bijvoorbeeld Ninusca (fulltime of parttime) voor de klas!

Bekijk onze vacatures of neem contact met ons op. We denken graag met je mee.