Mentale problemen bij ouderen: zo herken je ze

Steeds meer bewoners van woonzorgcentra hebben extra zorg nodig, niet alleen fysiek maar óók mentaal. Bijvoorbeeld vanwege extreme piekergedachten over (volwassen) kinderen of lichamelijke klachten die maar niet weggaan, zonder duidelijke medische oorzaak. Helaas wordt onbegrepen gedrag door tijdgebrek of te weinig kennis nog te vaak onder het kopje ‘dementie’ of ‘gewoon ouder worden’ geschaard.

Lees ook: Van zelfstandige in de zorg terug naar loondienst: hoe regel je dat?

Hoe groot is het probleem eigenlijk? De cijfers van het RIVM zijn bepaald niet mals:

• 1 op de 5 ouderen kampt met mentale klachten die te laat worden ontdekt.
• 37,3% heeft angst- of depressiegevoelens.
• 4,5% loopt reëel risico op een angststoornis of depressie.
• 13,9% heeft een psychische aandoening, waarvan 4,9% zelfs twee of meer.

Gelukkig is 87,9% van de ouderen (nog) wél tevreden met het leven. Maar vergis je niet: door de vergrijzing neemt het aantal gemiste diagnoses hard toe. Dat resulteert in onnodige ziekenhuisopnames (doorligplekken, ondervoeding of pijnklachten zonder duidelijke oorzaak bijvoorbeeld) en dus onnodig lijden.

Een mentaal probleem vroeg herkennen bespaart dus een hoop ellende, voor zowel de oudere zelf als zijn of haar omgeving.

Lees ook: Ontdek de voldoening van werken in de zorg.

Begrijp ons niet verkeerd: als je ouder wordt, kán je lijf (en hoofd) nu eenmaal wat anders werken dan voorheen. Vaker moe, iets minder zin in sociale dingen of gewoon vaker een dipje? Het kan allemaal horen bij ‘gezond ouder worden’.

• Afname van activiteiten: De energie is wat minder, waardoor ouderen selectiever omgaan met hun tijd.
• Minder impulsief en wat voorzichtiger: Sommige ouderen noemen dit ‘gezonde achterdocht’. Ouderen denken vaak eerst twee keer na voor ze in actie komen.
• Sneller geëmotioneerd: Men raakt snel overstuur, zelfs door kleine gebeurtenissen.Zolang niemand (de oudere zelf én de naasten) er echt onder lijdt, is er geen directe reden tot paniek.

Maar let op: er is een grens. En als die grens wordt overschreden, wordt het tijd om in actie te komen. Denk aan:

• Je ziet dat iemand niet meer in staat is zijn dagelijkse bezigheden op te pakken.
• De oudere worstelt met somberheid, angst of piekergedachten die maar niet stoppen.

Vaak stapelen meerdere factoren zich op: een niet goed werkende schildklier, kanker, verlies van onafhankelijkheid, langdurig rouwen om een partner en ga zo maar door. En dat maakt het herkennen van een mentaal probleem lastiger, want de symptomen lopen allemaal door elkaar.

Lees ook: Hoe ga je om met het verlies van een patiënt? 

• Hoe eerder er hulp is, hoe groter de kans op verbetering.
• Voorkomt onnodig lijden. Somberheid en angst kunnen óók als een sluipmoordenaar werken.
• Een onnodige ziekenhuisopname is kostbaar, zeker als die had kunnen worden voorkomen.

Benieuwd hoe dit er in de praktijk uitziet? Ontdek het inspirerende verhaal van Maggy – zij werkt al ruim twintig jaar in de ouderenzorg en deelt haar ervaringen graag met jou. Maggy laat zien hoe investeren in ouderen uiteindelijk óók investeren in jezelf is!

De alarmsignalen bij mentale problemen lijken op die van jongere volwassenen, maar uiten zich soms anders. Een paar red flags (vooral wanneer ze langer dan twee weken aanhouden):

• Aanhoudende somberheid of prikkelbaarheid
  Verlies van interesse in normale activiteiten (geen zin meer in de wekelijkse jeu-de-boul bijeenkomst bijvoorbeeld)
• Slaapproblemen: Wakker liggen of juist de hele dag in bed blijven?
• Gevoel van waardeloosheid of schuld: “Ik ben een last voor de familie…”
• Gebrek aan energie of concentratie: Zelfs een makkelijk puzzeltje lukt niet meer.
• Gedachten aan de dood of zelfdoding: Moe, somber en geen perspectief meer zien.

Omdat je bij ouderen vaak én én én hebt – lichamelijke klachten, somberheid en sociale isolatie – is screening heel erg belangrijk. Met de Geriatric Depression Scale (GDS) krijg je snel een eerste indicatie of er sprake kan zijn van een mentaal probleem.

Lees ook: Ontdek de verschillende begeleidingsmethodieken in de ouderenzorg.

Dan de hamvraag: hoe zorgen we dat jij als zorgprofessional steviger in je schoenen staat bij het herkennen van mentale problemen bij ouderen? Daar hebben we bij Derec wel wat ideeën over:

Of je nu ervaring hebt met ouderenpsychiatrie of nog niet zo bekend bent met deze doelgroep: we matchen je met een werkplek die bij je past. Als echte specialist beschikken wij over de leukste vacatures in de ouderenzorg en helpen we je graag verder.

Wij bieden workshops en scholingen om onbegrepen gedrag te doorgronden en je zorgcompetenties verder aan te scherpen. Derec blijft betrokken bij je ontwikkeling, ook nadat je een baan hebt gevonden.

Lees ook: Ouderenzorg? Dit zijn de leerdoelen!

We kijken samen naar jouw wensen en behoeften. Wil je zij-instromen? Of juist herintreden? Bij Derec ben je meer dan welkom! We hebben voor iedereen een passend traject. Zie ook: werken met ouderen, past dat bij jou?

→ Wil je juist doorgroeien? Ook daar dragen we graag een steentje aan bij. We betalen (een deel van) je lesgeld of na je omscholing je gemaakte studiekosten. Wil je hier meer over weten? Neem dan contact met ons op.

Werken in de zorg is intensief – je wilt je patiënten de aandacht geven die ze verdienen. Maar dat kan alleen als er óók goed voor jou gezorgd wordt. Daarom nemen wij je administratie uit handen, zorgen we voor een aantrekkelijke beloning en… je spaart per gewerkt uur een mooie zorgbonus.

Elke dag zetten wij ons in om de zorg voor ouderen te verbeteren. Hoe? Door jou, de zorgprofessional, te ondersteunen met de juiste kennis, plekken en begeleiding. Wil je meer weten over het signaleren van mentale klachten bij ouderen of ben je benieuwd naar jouw carrièrekansen in de ouderenzorg?

Neem gerust contact met ons op. Want alleen samen zorgen we voor de beste zorg – zorg die ook mentaal aansluit bij de behoeften van onze ouderen. Zodat zij, óók op hun oude dag, de aandacht en ondersteuning krijgen die ze verdienen.